Nie taki diabeł straszny

Parnassus. Człowiek, który oszukał diabła
(oryg. Imaginarium of Doctor Parnassus), 2009
reż. Terry Gilliam

Jako że w ostatnim czasie nie udało mi się spłodzić żadnej recenzji książkowej, postanowiłam podzielić się swoimi wrażeniami z filmu, który wczoraj obejrzałam. Niesprzyjające warunki pogodowe sprawiły, że wyściubienie nosa z domu okazało się nie lada wyzwaniem, więc miałam ogromną nadzieję, że wspaniałe widowisko zrekompensuje trudy wyprawy. Poza tym czekałam na ten film od dawna, praktycznie od momentu, kiedy w swój świat chaosu i opętania wciągnął mnie Joker grany przez Heatha Ledgera, który godnie zastąpił samego Jacka Nicholsona.
Moje oczekiwania osiągnęły niebezpieczne rozmiary i czekałam na ten film z lekkim drżeniem i niepokojem w sercu. Niestety chodzenie do kina w takim stanie powinno być surowo zabronione. Im mniejsze oczekiwania, tym mniejsze rozczarowanie lub większy zachwyt.

Tytułowe imaginarium to widowisko, podczas którego, ludzie mogą wędrować po wszystkich zakamarkach swojej wyobraźni, urzeczywistniając swoje najskrytsze pragnienia. Takiej podróży po własnej podświadomości można było zaznać, biorąc udział w przedstawieniu organizowanym przez wędrowny teatr, któremu przewodzi doktor Parnassus w towarzystwie swojej córki Valentiny, podkochującego się w niej Antona i karła Percy’ego. W tajemniczych okolicznościach dołącza do nich również Tony (Ledger), który przewróci cały ich świat do góry nogami. Czytałam gdzieś, że jego postać była wzorowana poniekąd na postaci byłego premiera Tony’ego Blaira, który zwykł wygadywać najbardziej nieprawdopodobne rzeczy, a później sam w nie wierzył. Z kolei Parnassus to człowiek, który dawno, dawno temu zawarł pakt z diabłem, dzięki czemu otrzymał nieśmiertelność i możliwość tworzenia swojego wspaniałego imaginarium. Niestety w końcu, jak to w życiu bywa, nadszedł czas spłacenia długu. Historia stara jak świat, ale z ogromnym potencjałem.

Cóż mogę powiedzieć? Mimo szczerych chęci film nie zrobił na mnie wrażenia i mogę zaliczyć go jedynie do przeciętnych. Wiele scen na pewno jest godnych uwagi poprzez swoje nawiązania do Latającego Cyrku Monty Pythona, którego Terry Gilliam był członkiem, ale film jako całość okazał się dla mnie zupełnie nieprzekonujący. Największe wrażenie wywarł na mnie Tom Waits w roli Pana Nicka (Diabła). W ogóle sama postać została ciekawie pomyślana, bo czego by nie powiedzieć o Diable, w filmie Gilliama na pewno nie była to postać negatywna. Mr Nick był przebiegły, ironiczny, irytujący, ale zło nie było jego domeną. Uwielbiał hazard i cały czas był gotowy kupczyć duszami ludzkimi. Podoba mi się wizja, że człowiek zawsze sam skłania się ku Diabłu, dokonując konkretnego wyboru. Człowiek za każdym razem ma dwie drogi, zawsze może wybrać między złem a dobrem, a tak często dobrowolnie zmierza ku Diabłu. Podobał mi się również motyw niekończącej się opowieści, która wprawia w ruch motor wszechświata. Opowieść musi trwać, żeby świat istniał. Co się stanie, gdy opowieść zostanie przerwana? Zobaczcie sami…

Nie chcę pisać o aktorach. Wiadomo, że niespodziewana śmierć Heatha pokrzyżowała plany reżysera i konieczne było dodanie nowych nazwisk do obsady, jeśli film miał pojawić się na ekranach. Myślę, że pomysł wprowadzenia pojęcia alter ego do filmu o potędze wyobraźni to rozwiązanie całkiem zręczne. Najbardziej zdumiałam się, gdy dopiero po kilku chwilach zorientowałam się, że Heatha Ledgera zastąpił już Johnny Depp! Dosłownie przeniknął w jego skórę… Sztuczka się udała.

No i zabrakło mi powalającej muzyki. Szkoda.

Heatha Ledgera zapamiętam jednak głównie z powodu dwóch ról: Ennisa z Tajemnicy Brokeback Mountain i Jokera z Mrocznego rycerza (film, który warto zobaczyć głównie dla jego roli, nawet, jeśli ktoś nie jest wielkim fanem przygód Batmana). Zobaczcie, jak Joker wciela w życie swoją mroczną filozofię świata pogrążonego w chaosie, gdzie dobro dopełnia zło, tworząc całość.

A Parnassus? Niby piękna opowieść, ale zabrakło jej szczypty magii. A w filmie o potędze wyobraźni, to niewybaczalne...

Moja ocena: 4,5/6