Różne wizje miłości

Lew Tołstoj, Anna Karenina

Толстой Л., „Анна Каренина”, Эксмо, Москва 2011

s: 798

Kobiecie miłość potrzebna jest do życia jak woda. Bez niej usycha. Ona nadaje sens istnieniu, wzbogaca i stymuluje do działań na innych płaszczyznach. Miłość całkowita i miłość na wyłączność. Bez półśrodków. Egoistyczna. Mężczyźnie miłość potrzebna jest dla świętego spokoju, satysfakcji i poczucia spełnienia. Często do realizacji innych celów. Oznacza triumf i przyczynia się do samozadowolenia. Jest znakiem, że… czas zaznaczyć swój teren. Bo tym, czym dla kobiety jest miłość, dla mężczyzny jest niezależność. Mężczyzna, który dla miłości musi wyrzec się wolności, czuje się pokrzywdzony. Wtedy zaczynają się problemy. Jak urządzić związek, by wilk był syty i owca cała?

Lew Tołstoj w swojej bodaj najsłynniejszej powieści zasypuje nas mnogością wątków głównych i pobocznych. Dla mnie najbardziej zajmujące było podglądanie jak w relacjach damsko-męskich radzono sobie dawniej. Jak zwykle szukałam otuchy, wskazówek, potwierdzenia. Choćby Dolly Szczerbacka, notorycznie zdradzana przez męża, z piątką dzieci, umęczona życiem, przepełniona goryczą, nie umiejąca znaleźć w sobie wystarczająco dużo odwagi, by odejść. Kiedyś zakochana w mężu po uszy, teraz godzi się z tym, że jest jak zwiędnięty kwiat, a mąż ugania się za innymi, co tłumaczy następująco:

...что делать? Жена стареется, а ты полон жизни. Ты не успеешь оглянуться, как ты уже чувствуешь, что ты не можешь любить любовью жену, как бы ты не уважал ее. А тут вдруг подвернется любовь, и ты пропал, пропал! [s. 45]*

Za inny przykład służy siostra Dolly, Kitty, jako panna ciesząca się ogromną popularnością w moskiewskim towarzystwie. Wokół niej roi się od adoratorów, a życie stoi przed nią otworem. Zakochana miłością romantyczną i podszczypywana entuzjazmem matki czeka na oświadczyny hrabiego Wrońskiego, odrzucając tym samym prostodusznego miłośnika wiejskiej idylli, Lewina. Jej decyzja poskutkuje rozczarowaniem, poniżeniem i chorobą, ale ostatecznie Kitty dorośnie do prawdziwej miłości, wzajemnej i partnerskiej.

I Anna. Niepokojąco piękna, soczysta jak dojrzały owoc, świadoma swojego elektryzującego oddziaływania na mężczyzn. Gdy w młodości wychodziła za mąż, nie kochała. Myślała, że nie trzeba. Całą kumulującą się w niej miłość młodej dziewczyny przelała na syna. Gdy poznaje Wrońskiego, już zupełnie inne, dorosłe pasje znajdują w niej ujście. Nieznane wcześniej uczucia dopadają ją z taką siłą, że nie potrafi i nie chce się im opierać. Na szali stawia swoje dotychczasowe życie, miłość do syna i pozycję w społeczeństwie, które przyzwala na romanse, a jakże, ale wyłącznie w cieniu alkowy. Jednak Anna nie chce siedzieć cicho, obnosi się z romansem i kłuje w oczy swoim szczęściem, czym skazuje się na potępienie. Nie myśli o mężu, synu, nie ogląda się na nikogo, jej miłość jest skrajnie egoistyczna:

Я ничего не хочу доказывать, я просто хочу жить; никому не делать зла, кроме себя. Это я имею право, правда ли? [s. 608]**

Nie jestem tylko pewna czy jej zauroczenie młodym oficerem i rozbudzone tak nagle pożądanie ciała można nazwać miłością… Bo skąd zatem obojętność do ich wspólnego dziecka? Anna desperacko chciała być pożądaną i kochaną, bo w małżeństwie znalazła tylko chłód. Miała swoją wizję miłości, której, niestety, nie podzielał Wroński. W chwili, gdy posiadł Annę, szukał już innych wyzwań i gór do zdobycia. Nie mógł usiedzieć na miejscu, bawić się w czułe słówka i w głuszy pielęgnować ich związek. Prawdopodobnie wcale nie myślał o zdradzie, ale o innych nowych trofeach, które miały dowieść jego męskości… Każdy mężczyzna musi udowodnić, choćby samemu sobie, że stać go na wiele więcej niż TYLKO na miłość. Dla kobiety miłość to życie.

Powieść Tołstoja wzruszyła mnie, stąd moja chęć spisania wszystkich skłębionych myśli objawiająca się w nieskładnym słowotoku. Czytałam ją długo, wnikliwie, z namaszczeniem, zdumiewając się, jak uniwersalna jest natura człowieka i jak małe znaczenie ma czas, gdy mowa o ludzkich uczuciach. I wcale nie wątek Kareniny, która śmiało wyciągnęła rękę po swoje szczęście, nie bacząc na krzywdę innych poruszył mnie najbardziej, ale historia nieszczęsnej Dolly. W skrytości ducha zazdrościła Annie upojnych chwil, a sama poświęciła się dla dzieci, rezygnując z miłości, godności, a przede wszystkim z siebie. To jej należy się całe współczucie.

Cóż mogę powiedzieć? Czytajcie klasykę!

Moja ocena: 5/6

____________________________________________________

* Co robić? Żona się starzeje, a człowiek jest pełen życia. Ani się obejrzysz, a już czujesz, że nie jesteś w stanie kochać żony, prawdziwą miłością, mimo całego dla niej szacunku. A tu nagle nawinie się miłość, i wówczas zginąłeś, przepadłeś z kretesem. [tłum. Kazimiera Iłłakowiczówna]

** Nie chcę niczego udowadniać, chcę po prostu żyć; nie czynić krzywdy nikomu prócz siebie. Mam do tego prawo, czyż nie? [by Inez]