O miłości niebanalnie

Nicole Krauss, Historia miłości
Krauss N., „Historia miłości”, Świat Książki, Warszawa 2009
tłum. Katarzyna Malita
s: 320

Miłość to niebezpieczny temat. Już tyle na jej temat powiedziano, napisano i przeczytano, że trudno nie otrzeć się o banał. I o ile lubię historie miłosne trącące myszką, które wyzierają na nas nieśmiało z zakurzonych półek, o tyle zwykle unikam współczesnych romansideł. Po prostu wątpię, że można jeszcze powiedzieć coś odkrywczego w temacie miłości, co by nie było nazbyt wulgarne lub mdłe. A jednak.


Powieść Nicole Krauss sprawiła, że moje oczy i uszy otworzyły się szeroko. Okazało się, że o miłości można mówić niebanalnie, bez zbędnej egzaltacji, jednocześnie ożywiając stado mrówek biegających po kręgosłupie w górę i w dół. Autorka daje nam do zrozumienia, że miłość to niekoniecznie nagroda dla wytrwałych, którą zdobywa się po pokonaniu licznych przeszkód. Każda miłość jest inna i każda inaczej smakuje. Jedna bywa szczęściem, inna chorobą. Nie każdą potrafimy zdiagnozować.

Historia miłości ma kilku bohaterów, ale najważniejszym z nich jest książka, która nosi tytuł… Historia miłości i choć znana tylko wąskiemu gronu czytelników, ma moc zmieniania życia. Jej autorem jest Leo Gursky, Żyd pochodzenia polskiego, którego wojna rozdzieliła z ukochaną kobietą, zanim zdążyli tak naprawdę nacieszyć się sobą, poznać bliżej, może otrząsnąć… Ich miłość zastygła na etapie idealizmu. Ona wyjechała do Stanów, on jeszcze przez pewien czas ukrywał się w Polsce. To na jej cześć napisał książkę, w której uwiecznił jej imię. Odtąd każda kobieta nosiła imię Alma. Leo myślał, że książka zaginęła, ona jednak spokojnie wędrowała przez świat, zmieniając życia.

W Historii miłości przysłuchujemy się trzem różnym opowieściom, które przenikają się wzajemnie. Wydaje nam się, że układamy jeszcze raz w całość puzzle, które ktoś niechcący potracił nogą. W pewnym momencie przychodzi nam się zastanowić, kto jest autorem, a kto bohaterem; która opowieść jest nadrzędna względem drugiej. Ale tak naprawdę nie ma to najmniejszego znaczenia. Ważne są emocje, które jedna po drugiej nawlekamy na nitkę. I ich odcienie. Inna jest miłość osiemdziesięciolatka do idealizowanej przez lata kobiety, inna miłość ojca do syna, inna miłość nastolatków, którzy dopiero uczą się swojego smaku. Inna jest miłość do przyjaciela, którego tak naprawdę nie ma. Przeraża również samotność, którą Krauss maluje w swojej powieści nad wyraz naturalistycznie. Nie chcemy widzieć takiej samotności, brzydzi nas, odstręcza, wywołuje grymas na twarzy. Jest przeciwieństwem miłości i synonimem starości.

Cieszę się, że są jeszcze współczesne książki, które mogą poruszyć mnie do żywego, bo powoli zaczęłam tracić nadzieję. Historia miłości zaskakuje, zmusza do myślenia i eksperymentowania. A czasami bawi, gdy nie powinna:

Nauczył się żyć z prawdą. Nie zaakceptować ją, ale z nią żyć. To tak, jakby żyć ze słoniem. Jego pokój był malutki i co rano musiał przeciskać się obok prawdy, by dojść do łazienki. Żeby wyjąć z komody bieliznę, musiał wczołgiwać się pod prawdę, modląc się, by właśnie w tej chwili nie postanowiła usiąść mu na twarzy. Nocą, kiedy zamykał oczy, czuł, że czai się nad nim. [s. 206; fragment, gdy jeden z bohaterów dowiaduje się, że jego rodzina została wymordowana przez hitlerowców].

Jako że książka była prezentem (bardzo udanym): dziękuję N.

Moja ocena: 5,5/6